Toen de nazi´s in 1939 Polen binnenkwamen, richtten ze hun tirannie meteen op Joodse mensen, die gevangen werden gezet in getto´s en waarvan miljoenen vermoord werden.
De nazi´s hoopten dat het systematisch uitroeien en onmenselijk maken van Joden door Adolf Hitler verborgen voor de rest van de wereld zou blijven.
Ze probeerden de sporen van hun verschrikkelijke daden uit te wissen, zodat niemand echt wist wat er in de concentratiekampen gebeurden.
Maar de fotograaf Henryk Ross weigerde de Holocaust ´ongemerkt´ voorbij te laten gaan.
Hij documenteerde de genocide – hoewel hij zijn leven op het spel zette door het nemen van de foto´s
Henryk Ross begroef ongeveer 6.000 negatieven in een veld toen de oorlog voorbij was. En hij kwam terug om de pijnlijke waarheid die hij had vastgelegd weer op te graven. Dat de nazi´s duizenden Joden gevangen hadden die leefden, en stierven, onder verschrikkelijke omstandigheden.
De meeste mensen waren geschokt door de foto´s, maar veel mensen waren dankbaar dat Henryk de moed had gehad om ze te nemen – omdat ze een deel van de geschiedenis laten zien die we nooit mogen vergeten.
Dit zijn de indrukwekkende foto´s die hij nam:
Ross zijn foto´s worden tentoongesteld in de Art Gallery van Ontario in Canada en laten de verschrikkelijke realiteit zien van de Lodz getto, waar Ross en zijn familie vier jaar lang vast zaten, samen met meer dan 160 duizend andere Poolse Joden.
Onder de foto´s zijn veel foto´s die de verschrikkelijke waarheid laten zien van de genocide van Joden. Lichamen liggen torenhoog opgestapeld en angstige kinderen zoeken in de modder naar eten. Andere foto´s laten de ongelofelijke veerkracht zien van de mensen die in de greep waren van de naziterreur.
Henryk Ross, die in Warsaw geboren werd, werkte voor de oorlog als sportfotograaf. Toen de Lodz getto gebouwd was, werd hij ¨aangesteld¨ om foto´s te nemen ter identificatie en voor propaganda, in de fabrieken van de getto.
Maar de rol was een perfecte dekmantel voor Ross, die in het geheim veel foto´s nam van het leven in de getto.
Voordat hij in 1991 stierf onthulde Ross hoe en waarom hij zijn foto´s bewaard had.
“Ik begroef mijn negatieven in de grond, als een soort dagboek van onze tragedie… Ik anticipeerde op een volledige uitwissing van de Poolse Joden. Ik wilde een historische beschrijving maken van ons martelaarschap.”
Als Ross niet voor de nazi´s werkte, naam hij foto´s door gaten in muren, door de kieren in zijn jas en op straat als niemand keek.
Ross riskeerde daarmee zijn eigen leven en dat van zijn familie.
Ross legde uit, “Het hebben van een officiële camera stelde me in staat de tragische periode in de Lodz Getto vast te leggen. Ik deed het wetende dat als ik gesnapt zou worden, mijn familie opgepakt zou worden, en ik gemarteld en vermoord zou worden.”
De omstandigheden in de getto waren verschrikkelijk; grote gedeeltes hadden geen stromend water, of een rioolsysteem.
Meer dan 20 procent van de bewoners stierf vanwege de slechte leefomstandigheden.
Getto´s zoals die van Lodz maakte het voor de Nazi´s makkelijker om de Joden te controleren, hun bezit af te nemen en ze gedwongen aan het werk te zetten.
Duitse Joden werden naar getto´s gestuurd in het bezette Polen, Litouwen, Letland en zigeuners die werden opgepakt in Oostenrijk werden naar de getto´s in het oosten gestuurd.
De getto van Lodz was opgedeeld in drie delen en omheind door hekken van prikkeldraad en muren.
Na de bevrijding van Lodz, groef Ross zijn doos negatieven op en herstelde hij zijn archief.
Nu zijn de grijzige zwart wit foto´s een herinnering aan wat er echt kan gebeuren als we niet de rechten van alle mensen beschermen.
Ross zei het volgende over bovenstaande foto. “Er was een begraaf gemeenschap. In het begin namen ze twee of drie slachtoffers van verhongering om te begraven. Maar later, toen dat nummer opliep tot 120, werd het noodzakelijk special karretjes te bouwen om de lichamen te transporteren. Ik zag hele families, skeletten van mensen, die stierven met hun kinderen.”
Maar naast alle tragedie die in de foto´s te zien is, geven ze ook een boodschap van kracht en hoop. Want onder de foto´s zijn duizenden foto´s van families die geboortes, huwelijken en andere kleine momenten van geluk in de getto vieren.
Volgens de galerie waar de foto´s te zien zijn is “De Henryk Ross Lodz Getto collectie een unieke verzameling van ongeveer 3.000 35 mm negatieven, vintage printen, grafische kunst, posters en persoonlijke krabbels. Ze zijn een getuigenis van de potentie van kunst, die zowel verzet als herinnering kan zijn.”
Toen de Lodz getto werd gesloten, begroef Ross zijn verzameling negatieven in een ijzeren kist.
Toen hij de negatieven in maart 1945 op groef, ontdekte Ross dat veel van de negatieven ernstige schade door water hadden opgelopen.
Je ziet dat terug aan de vlekken en sporen in sommige van deze foto´s
In januari 1945 kwam het Rode Leger bij Lodz om de gevangenen te bevrijden. Maar er waren niet veel mensen meer in leven of woonachtig in de getto.
In augustus van het jaar ervoor, waren de meeste van de getto bewoners naar Auschwitz gestuurd.
Degenen die er nog waren, hadden zich verstopt.
Toen het Rode Leger Lodz bevrijdde op 19 januari 1945, waren er nog maar 877 mensen in de getto.
Henryk Ross en zijn vrouw, Stefania, behoorden tot die 877 mensen.
Ze waren getrouwd in de getto, net als veel andere jonge koppels.
Deze dappere mensen weigerden door een racistisch regime kapot gemaakt te worden.
In plaats daarvan, steunden ze elkaar en deelden ze vrolijke momenten, iets wat Ross wist vast te leggen in zijn foto´s.
Henryk Ross zijn volledige collectie werd in 2007 door het ´Archive of Modern Conflict´ gedoneerd aan de Art Gallery of Ontario.
Hoewel de foto´s van Ross verschrikkelijke wreedheid en oneindig menselijk lijden tonen, is er altijd een soort waardigheid bij de mensen die hij op de foto zette.
Zoals deze foto van twee meisjes, die waarschijnlijk beste vriendinnen waren.
Direct nadat de Duitsers Lodz overnamen, waren de meeste bezittingen van de Joodse inwoners ingenomen.
Joodse mensen konden geen auto´s of radio´s bezitten en het was hen niet toegestaan om in het openbaar vervoer te reizen.
Lodz heeft een bijzonder opmerkelijke geschiedenis, want het was geïsoleerd van de rest van de wereld en dichtbij Chelmno, het eerste centrum wat gebouwd werd om Joodse mensen te vergassen.
Van alle mensen die Lodz binnengingen, overleefden slechts ongeveer 10.000 de oorlog.
Voor de oorlog stond Lodz bekend om de textielindustrie, en de bewoners probeerden hun werk ethos in hun voordeel te gebruiken in hun strijd om te overleven.
Diezelfde werk ethiek was ook kenmerkend voor Ross, die geforceerd werd propaganda foto´s te maken.
Hoewel een significant deel van Ross zijn geheime foto´s beschadigde, overleefden ongeveer 3.000 negatieven wel.
Vandaag de dag vertegenwoordigen ze de grootste bekende collectie documentatie van de Holocaust en de getto´s – allemaal op foto gezet door één Joodse fotograaf.
Het is een verschrikkelijk beeld van een van de ergste misdaden in de menselijke geschiedenis.
Adolf Hitler en de Nazi´s wilden niet dat wij zagen wat ze deden.
Ze wilden niet laten zien dat ze op afschuwelijke wijze, systematisch, miljoenen mensen uitroeiden.
Maar Henryk Ross werkte hard om zeker te stellen dat de waarheid uit kwam.
Henryk Ross’s zijn belangrijke foto laten zien dat dit nooit meer kan gebeuren.
En het is ook een eerbetoon aan de kracht van mensen als ze niets anders meer hebben dan elkaar.
Deel dit verhaal alsjeblieft zodat iedereen deze krachtige foto´s kan zien!