Ik heb altijd gedacht dat het een beetje vreemd was als een vriend of college me vertelde dat ze “tegen een muur aan gelopen waren”. Ik vond niet dat het moeilijk was op goed op te letten hoeveel je werkt. Als je voor je gevoel te veel werkt, werk je gewoon een beetje minder… toch?
Maar nadat ik Niklas Nygren zijn post had gelezen viel alles op z´n plaats.
“Ik ben 43 jaar, getrouwd en heb twee kinderen. Ik ben een specialist in psychiatrie en werk als een senior arts in een poliklinische psychiatrische kliniek. Ik ben ziek omdat, zomaar op een dag, mijn brein besloot dat het genoeg had gehad. Onze efficiënte samenwerking eindigde op een mooie dag in mei. ´Eindigde´ is wellicht een beetje dramatisch, maar ik kon mijn werk niet langer doen. Ik zat in mijn stoel en kreeg een ´kortsluiting´ in mijn hersenen, zoals een psycholoog het zei.
Burn-out. Er zijn veel onderzoeken en vele goede artikelen beschikbaar over dit onderwerp. Maar uiteindelijk komt het allemaal hier op neer: Onze hersenen zijn ontworpen voor korte perioden van stress. We kunnen in deze perioden veel in korte periode gedaan krijgen. Stress werkt als een soort turbo of oververhitting voor ons brein. Het is een goed, doelgericht systeem dat ons helpt functioneren en snel reageren als we onder hoge druk staan. Maar dit systeem is niet modern. Het is ouder dan mensen in onze huidige vorm en gelijk aan systemen die gewoonlijk bij dieren worden gevonden.”
“Het is noodzakelijk om een balans te hebben om ons brein en stress systeem optimaal te laten functioneren. Na een periode van oververhitting, moet het systeem even uit gezet worden, afkoelen en herstellen. Dat klinkt redelijk, toch? Maar wat gebeurt er als dat niet gebeurt? Hedendaags onderzoek laat zien dat stress, en specifieker, stresshormonen een bijtende werking hebben op het brein. Als zenuwen constant het brein ´bijten´ zorgen stresshormonen ervoor dat ze krimpen. Zenuwuiteinden trekken zich terug en zo ontstaat er een ruimte tussen de verschillende zenuwen.
De signalen worden niet meer doorgegeven op de manier zoals het zou moeten. Het is een beetje zoals een telefoonnetwerk met slecht signaal. Gesprekken vallen weg en de kwaliteit is slecht. Het zorgt ervoor dat het concentratievermogen en het geheugen achteruit gaan. Het constant ´baden´ in stresshormonen zorgt ook voor, bijvoorbeeld, vermindering van slaap. Klinkt logisch, toch? Het kan lang duren voordat het effect heeft op je dagelijks leven, maar tegen die tijd is het waarschijnlijk te laat.”
“Dus daar zat ik op mijn stoel. Mijn lichaam en hersenen werkten samen en begonnen een staking. Het duurde 1,5 uur voordat ik op stond van mijn stoel. Godzijdank had ik geen wachtende patiënten. Ondanks deze ervaring, bleef ik proberen om door te gaan met werken. Het werkte niet. Alles wat eerder wel had gewerkt, mezelf bij elkaar rapen en weer doorgaan, werkte simpelweg niet. Ziekteverlof was de enige optie. De eerste maand zat ik in een fauteuil. Een pak melk kopen in de winkel 200 meter verderop, was project van een dag lang.
Het brein en de zenuwen kunnen herstellen en terug groeien, maar het heeft tijd nodig. Veel tijd. Het kan zijn dat sommige functies niet meer terug komen. Studies laten zien de reactie op stress invloed heeft op de jaren erna. Wat helpt zijn meditatie en fysieke activiteiten in de juiste dosering. Beiden activiteiten kalmeren het brein en verlagen stress niveaus.
Om mijn herstel te helpen, belde ik een therapeut en een dokter. De taak van de dokter was voornamelijk om me te evalueren en mijn ziekteverlof goed te keuren. Medicatie was irrelevant. Veel mensen in vergelijkbare situaties hebben last van stemmingswisselingen, depressie en angst. Echter, deze aandoening en moeheid verschillen in hersenchemie. Ze gaan zelden samen. Niet in mijn geval. Het plezier in het leven is daar en ik heb geen angst gevoeld.
Hoe kon dit gebeuren? Van alle mensen, zou ik dit moeten weten. Mijn therapeut zei in een van onze eerste bijeenkomsten dat mijn brein hetzelfde werkt als dat van anderen. ´Nee,´ zei ik als halve grap. Maar terugkijkend is het niet verrassend dat mijn hersenen uiteindelijk in staking gingen. Ik had min of meer elk uur dat ik wakker was actieve stress. Recepties, vergaderingen, cursussen, administratief werk, toezicht houden op anderen, reizen, van en naar werk komen, huishoudelijk werk, de tuin doen, koken, afwassen – allerlei activiteiten. Net zoals bij anderen, gaat mijn leven niet volgens planning. Op z´n minst de praktische momenten, ziekte en dood, melden zich zonder waarschuwing. Tijd wordt minder en alles komt aan een einde.”
“Het niveau van stresshormonen krijgt nooit de kans om volledig te herstellen. En om tijd te winnen, gaf ik ze nooit een kans om te herstellen. Er groeide onkruid in mijn tuin. Mijn eten werd erg basis. De potplanten waren jaren geleden al dood gegaan. Vorig jaar, voordat ik me ziek meldde, kon ik niet eens meer in de auto naar muziek luisteren. Mijn hersenen gaven duidelijk aan dat ze niet nog meer prikkels konden verwerken.
Een tijd terug, in 2008, werd ik door een collega naar de Spoedeisende Hulp gereden, omdat mijn hart razend snel ging. Er was niets mis met mijn hart. Het was stress en gebrek aan herstel. Ik werd niet ziek en ging de volgende dag weer aan het werk. Zo is het om Superman te zijn. Ik had niet door dat mijn kracht, ook mijn zwakte was. Er is veel om over na te denken en te schrijven, aangaande de onderliggende mechanismes van mijn gedrag. Mechanismes die op geen enkele manier uniek voor mij zijn. Maar die vraag laat ik op dit punt even zitten.
Iets meer dan een jaar is voorbij gegaan en mijn brein herstelt zich langzaam maar zeker. Op dit moment, bevind ik me er een soort van tussenin. Ik kom dichterbij een terugkeer naar het werkende leven. Om te beginnen, voor mijn werk, zal ik voor 25% aan de slag gaan met trainingen. Geen patiënten. Het zal waarschijnlijk een tijdje duren.”
Dit artikel werd geschreven door Niklas Nygren en is met zijn toestemming vertaald en gepubliceerd. Zijn blog kun je hier vinden (in het Zweeds).
Deel dit belangrijke bericht met je vrienden op Facebook zodat meer mensen begrijpen hoe het is om met een burn-out te leven!
Je kunt ons nu ook volgen op Instagram voor meer goede verhalen, foto’s en video’s.
