Ze zei dat ze een vriendin zou helpen, maar wat er daarna gebeurde, veranderde haar leven voor altijd.
Charla Nash was geen beroemdheid. Ze zocht de schijnwerpers niet op. Ze was gewoon een aardige vrouw die een vriendin in nood wilde helpen. Maar één onvoorstelbaar moment zou haar in de schijnwerpers zetten en het hele land versteld doen staan.
Het begon met een telefoontje. Haar oude vriendin, Sandra Herold, was in paniek. Haar geliefde chimpansee, Travis, had Sandra’s autosleutels gepakt en was vervolgens weggegaan uit haar huis in Stamford, Connecticut.
De 55-jarige Charla, altijd loyaal en betrouwbaar, haastte zich om te helpen en probeerde Travis weer in zijn hok te krijgen. Maar wat er toen gebeurde, zou een van de meest gruwelijke aanvallen door een dier in de Amerikaanse geschiedenis worden.
Toen Charla naar Travis liep, ging de 90 kilo zware chimpansee ineens door het lint. Toen hij zag dat ze een Elmo-pop vasthield – ooit een van zijn favoriete speeltjes – raakte hij in een gewelddadige, oncontroleerbare woede.
De brute aanval
De aanval was keihard. Travis rukte haar handen, neus, oogleden en lippen eraf.
Sandra, de 70-jarige eigenares van Travis, probeerde hem te stoppen door hem met een schop op zijn hoofd te slaan en hem in de rug te steken met een slagersmes. Later zei ze dat Travis naar haar keek alsof hij wilde zeggen: “Mam, wat heb je gedaan?”
“Voor mij was zoiets doen, een mes in hem steken, alsof ik mezelf neerstak”, zei Sandra later.
Toen Charla levenloos op de grond lag, belde Sandra 112. Eerst dacht de centralist dat het een grap was, totdat Sandra schreeuwde: ”Hij eet haar op!”
Toen de hulpdiensten aankwamen, vonden ze Charla met haar gezicht naar beneden op de oprit liggen.
De hulpdiensten kregen het bevel om te wachten tot de politie kwam. Toen die arriveerde, was de chimpansee nog lang niet klaar.
Travis stormde op de patrouillewagen af, schudde er heftig aan, probeerde de vergrendelde passagiersdeur open te wrikken en rukte zelfs de zijspiegel eraf. Frank Chiafari, politieagent in Stamford, herinnert zich nog goed hoe eng het was.
“Het was net Jurassic Park”, zei hij in een documentaire over het incident. ”We kijken elkaar aan en hij rukt de deur (van de politieauto) er gewoon af.”
Agent Chiafari schoot. Travis trok zich terug in het huis, waar hij uiteindelijk aan zijn verwondingen bezweek.
“Het was een gruwelijke, vreselijke scène”, herinnert Chiafari zich.
Opgevoed als haar zoon
Travis was geen gewoon huisdier. Hij werd in 1995 in Missouri geboren en op slechts drie dagen oud bij zijn biologische moeder Suzy weggehaald en verkocht aan Sandra en haar man Jerome.
Ze voedden hem op in hun huis in Stamford, Connecticut, waar hij een lokale beroemdheid werd. Travis, vernoemd naar Sandra’s favoriete zanger Travis Tritt, verscheen in tv-reclames, leidde een verwend leven en deed zelfs huishoudelijke taken zoals planten water geven, paarden voeren en zijn tanden poetsen.
Hij had een sterke band met Sandra, die hem als haar surrogaatzoon behandelde na de tragische dood van haar eigen kind en de strijd van haar man tegen kanker.
Travis was ongelooflijk menselijk, vaak te zien in de sleepwagen met Sandra, aan tafel eten en zelfs wijn drinken uit een glas. Hij had een verbazingwekkend vermogen om menselijk gedrag na te bootsen – hij kon zelfs autorijden. Maar ondanks deze opmerkelijke eigenschappen was Travis nog steeds een chimpansee en had hij, net als alle andere primaten, superkracht. Een volwassen chimpansee kan met zijn bovenlichaam tot wel vijf keer meer kracht zetten dan een gemiddeld mens.
Wat was de aanleiding voor de reactie?
Hoewel Travis Charla kende – ze had bij Sandra’s sleepbedrijf gewerkt – besefte hij niet dat ze geen kwaad in de zin had op die noodlottige dag in februari 2009.
Op de dag van de aanval reed ze in een andere auto en had ze een nieuw kapsel, wat hem misschien heeft laten schrikken en in de war heeft gebracht, waardoor hij zo heftig reageerde.
Travis had ook last van de ziekte van Lyme, die in zeldzame gevallen in verband wordt gebracht met psychotisch gedrag.
Charla werd in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht. De artsen moesten haar in een kunstmatige coma brengen. In slechts 72 uur onderging ze meer dan zeven uur durende operaties, waarbij vier teams van chirurgen werkten om zoveel mogelijk van haar gezicht en handen te redden.
“Ik doe dit al heel lang en heb nog nooit zoiets dramatisch gezien bij een levende patiënt”, zei kapitein Bill Ackley van de Stamford Emergency Medical Service en hoofd van het paramedisch team dat Charla behandelde.
De schade was bijna niet te bevatten. Charla had haar oogleden, neus, lippen, middengezicht en negen vingers verloren. In haar verbrijzelde botten zaten klonten chimpanseehaar en tanden, die de dokters moesten verwijderen.
Het personeel van het Stamford Hospital was zo geschokt dat degenen die haar als eerste hadden behandeld, rouwbegeleiding kregen aangeboden. Tragisch genoeg bevestigden de dokters dat beide ogen geïnfecteerd waren geraakt, waardoor ze voorgoed blind was.
“Ik wil het me niet herinneren”
Ze werd overgebracht naar de Cleveland Clinic, waar ze in aanmerking kwam voor een experimentele gezichtstransplantatie. Ondertussen richtte haar familie een fonds op om te helpen met de “onvoorstelbare” medische kosten en om haar jonge dochter te ondersteunen.
Op 11 november 2009 liet Charla voor het eerst sinds de aanval moedig haar gezicht zien aan de wereld, in The Oprah Winfrey Show. Ondanks alles zeiden haar familieleden dat ze geen fysieke pijn had en hoopvol bleef over haar herstel.
“Ik wil het me niet herinneren, want ik kan me niet voorstellen hoe het was”, vertelde ze aan Oprah. ”Ik wil gezond worden. Ik wil niet wakker worden met nachtmerries.”
In 2011 onderging Charla Nash een baanbrekende operatie waarbij ze een volledige gezichtstransplantatie kreeg in het Brigham and Women’s Hospital in Boston. De operatie duurde meer dan 20 uur. De hele wereld keek vol ontzag toe.
De vrouw die ooit “onherkenbaar” werd genoemd, was nu een levend wonder.
Foto’s van haar transformatie voor en na de aanval blijven online circuleren – angstaanjagende herinneringen aan het onvoorstelbare trauma dat ze heeft overleefd… en de onbreekbare geest die haar erdoorheen heeft geholpen.
“Ik heb altijd geweten dat ik sterk was”, zei ze. ‘Als ik iets niet kon, nam ik gewoon de tijd, haalde diep adem en probeerde het opnieuw.’
Vocht voor haar rechten als slachtoffer
In plaats van zich te verstoppen, liet Charla ook haar stem horen. Ze verscheen moedig in programma’s als Oprah en The Today Show, niet voor de roem, maar om anderen te waarschuwen. Ze werd een uitgesproken voorstander van strengere wetten voor exotische dieren, in de hoop dat niemand anders zou lijden zoals zij.
“Ik wil mensen duidelijk maken dat deze exotische dieren erg gevaarlijk zijn en dat ze niet in de buurt mogen komen”, vertelde ze aan Oprah.
Charla kreeg ook steun van tal van organisaties en deskundigen op het gebied van wilde dieren, die zich na de aanval achter haar schaarde.
“Het zijn wilde dieren, en alle wilde dieren zijn potentieel gevaarlijk”, zegt Colleen McCann, primatoloog bij de Wildlife Conservation Society (WCS) en de Bronx Zoo in New York. ”Het zijn geen huisdieren. Dit is tragisch, maar niet verrassend.”
Charla vocht voor haar rechten als slachtoffer. Ze probeerde de staat Connecticut aan te klagen voor 150 miljoen dollar, omdat ze vond dat het ministerie van Energie en Milieubescherming niets had gedaan na eerdere waarschuwingen over de chimpansee.
Er waren al eerder waarschuwingssignalen geweest. In 2003 ontsnapte Travis uit Sandra’s auto en veroorzaakte hij chaos door het verkeer op een druk kruispunt op te houden – hij bleef enkele uren op vrije voeten.
Charla zei dat de autoriteiten goed op de hoogte waren van het gevaarlijke gedrag van Travis, maar niets deden. Hoewel haar rechtszaak uiteindelijk werd afgewezen, zorgde haar moed voor een nationale discussie over de risico’s van het houden van exotische dieren als huisdier.
De dood van Sandra
De advocaat van Charla’s familie spande een rechtszaak aan tegen Sandra Herold en eiste 50 miljoen dollar. In november 2012 kwam Charla tot een schikking met de erfgenamen van Sandra en kreeg ze ongeveer 4 miljoen dollar aan schadevergoeding.
Sandra stierf slechts 15 maanden na de brute aanval door de chimpansee. Ze overleed onverwacht op 72-jarige leeftijd aan een gescheurde aorta-aneurysma. Haar advocaat, Robert Golger, gaf na haar overlijden een aangrijpende verklaring:
“Mevrouw Herold had de afgelopen jaren een reeks hartverscheurende verliezen geleden, te beginnen met de dood van haar eerste en enige dochter, die omkwam bij een auto-ongeluk, vervolgens haar man, daarna haar geliefde chimpansee Travis, en ten slotte de tragische verminking van haar vriendin en medewerkster Charla Nash. Uiteindelijk kon haar hart, dat al zo vaak gebroken was, het niet meer aan.”
Nasleep
De hele tragedie leidde tot wetgeving zoals de Captive Primate Safety Act, die de verkoop van primaten over de staatsgrenzen heen wilde verbieden. Hoewel het wetsvoorstel tegenslagen kende, werd het in 2024 opnieuw ingediend, wat aantoont dat Charla’s strijd voor verandering nog steeds weerklank vindt.
Agent Frank Chiafari, de man die uiteindelijk de chimpansee Travis moest neerschieten en doden, worstelde na het traumatische incident met depressies en angstgevoelens, maar had op dat moment geen toegang tot therapie. Zijn emotionele beproeving leidde tot een wetsvoorstel in 2010 dat ervoor moest zorgen dat politieagenten een vergoeding konden krijgen voor mentale of emotionele schade nadat ze gedwongen waren dodelijk geweld te gebruiken tegen een dier.
Dit vreselijke verhaal had nooit mogen gebeuren, maar het is wel gebeurd. En hoewel de pijn en het trauma onvoorstelbaar zijn, blijft de moed van Charla Nash om zich uit te spreken en te overleven gewoonweg buitengewoon.
Haar moed heeft een belangrijke discussie op gang gebracht over de gevaren van het houden van exotische dieren als huisdier en heeft geleid tot broodnodige veranderingen om zowel mensen als dieren te beschermen.
Haar verhaal is een krachtige herinnering: laat zoiets nooit meer gebeuren.
LEES MEER
- Dierenliefhebber ziet iets geels in vacht van chimpansee kruipen – kijkt naar bewakingscamera en beseft wat het is
- Stervende puppy terug tot leven gebracht dankzij de hulp van enkele lieve chimpansees